Những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) nổi lên như một trong những công nghệ có sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhất trên toàn cầu. Từ những tiến bộ trong xử lý ngôn ngữ tự nhiên đến các hệ thống học máy phức tạp, AI đang dần thay đổi cách con người làm việc, giao tiếp và thậm chí là học tập.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã bắt đầu ứng dụng AI vào lĩnh vực giáo dục, tạo ra một làn sóng mới trong ngành EdTech (Công nghệ Giáo dục), với các giải pháp từ học tập cá nhân hóa cho đến việc tự động hóa các nhiệm vụ giảng dạy. Tại Việt Nam, bối cảnh số hóa ngày càng lan rộng cùng với nhu cầu nâng cao chất lượng giáo dục đã thúc đẩy sự phát triển của ngành EdTech và sự ra đời của nhiều startup trong lĩnh vực này. Mặc dù còn nhiều thách thức phải đối mặt, nhưng tiềm năng phát triển của AI trong giáo dục Việt Nam là không thể phủ nhận.
Vậy EdTech thực sự là gì và AI sẽ tác động như thế nào đến tương lai của ngành này tại Việt Nam? Cùng khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây!
AI - “Chìa khoá vàng” cho tương lai ngành EdTech
EdTech là sự kết hợp giữa công nghệ và giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả học tập và giảng dạy. Trong bối cảnh đó, AI đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, mang đến những cải tiến vượt bậc trong cách chúng ta học tập và tiếp thu kiến thức, góp phần xây dựng những hệ thống giáo dục thông minh, tối ưu hóa quy trình, tạo ra trải nghiệm học tập linh hoạt và hiệu quả hơn.
Một số ứng dụng phổ biến của AI trong EdTech có thể kể đến như:
- Cung cấp các công cụ hỗ trợ học tập và đánh giá kết quả: AI giúp phát triển các công cụ hỗ trợ học tập hiện đại, từ những ứng dụng học ngôn ngữ tự động hóa đến các nền tảng giảng dạy trực tuyến. Những công cụ này không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn mà còn hỗ trợ giáo viên trong việc theo dõi và đánh giá tiến độ học tập của học sinh. Chẳng hạn, hệ thống đánh giá tự động có thể phân tích và chấm điểm các bài tập với độ chính xác cao, giảm thiểu thời gian và công sức của giáo viên so với việc chấm thủ công từng bài.
- Cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho học sinh, sinh viên: Thông qua việc phân tích dữ liệu học tập của học sinh, AI có thể điều chỉnh nội dung giảng dạy sao cho phù hợp với khả năng và nhu cầu riêng của từng cá nhân. Điều này giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả hơn và phát triển theo đúng năng lực của mình.
- Thay giáo viên tự động hoá các công việc hành chính: Nhiều ứng dụng được thiết kế dựa trên nền tảng AI có khả năng tự động hóa nhiều công việc hành chính mà giáo viên thường phải thực hiện, như soạn tài liệu, quản lý điểm số, theo dõi tiến độ học tập, và gửi báo cáo cho phụ huynh. Điều này giúp giáo viên tập trung nhiều hơn vào việc giảng dạy và hỗ trợ học sinh, thay vì bị chi phối bởi các nhiệm vụ hành chính.
Nền tảng học ngoại ngữ trực tuyến Duolingo là một ví dụ điển hình về việc ứng dụng AI trong EdTech để tạo ra trải nghiệm học tập độc đáo và hiệu quả. Cụ thể, nền tảng này ứng dụng AI trong việc điều chỉnh độ khó của các bài học dựa trên hiệu suất của người dùng trong thời gian thực. Nếu một người học hoàn thành các bài tập dễ dàng, AI sẽ tự động nâng cao mức độ khó để thách thức họ hơn. Ngược lại, nếu người học gặp khó khăn, AI sẽ cung cấp các bài tập bổ trợ nhằm củng cố kiến thức.
Một phần quan trọng khác của AI trong Duolingo là công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP). Công nghệ này giúp Duolingo hiểu và phản hồi các câu trả lời của người dùng, từ đó cung cấp phản hồi ngay lập tức về ngữ pháp, từ vựng và cách phát âm. NLP cũng được sử dụng để tạo ra các câu hỏi và bài tập ngẫu nhiên, giúp người học tiếp xúc với nhiều ngữ cảnh khác nhau trong quá trình học tập.
AI và tương lai của EdTech tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, đầu tư vào AI trong ngành giáo dục toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với dự báo sẽ tăng từ 3,45 tỷ USD vào năm 2023 lên 23,82 tỷ USD vào năm 2030, đạt tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 38,00% từ 2024 đến 2030. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này khi thị trường EdTech trong nước đang phát triển nhanh chóng. Theo dự báo, doanh thu trên thị trường giáo dục trực tuyến tại Việt Nam dự kiến sẽ đạt 364,70 triệu USD vào năm 2024. Điều này cho thấy sự hiện diện và mức độ đầu tư vào AI trong lĩnh vực giáo dục tại Việt Nam đang ngày càng tăng.
Với khoảng 750 doanh nghiệp EdTech đang hoạt động, Việt Nam đã có một hệ sinh thái EdTech phong phú, trải rộng trên các phân khúc từ giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, đến giáo dục đại học và đào tạo kỹ năng. Các công ty EdTech trong nước đã tích cực tích hợp AI vào sản phẩm và dịch vụ của mình. Chẳng hạn, các nền tảng học tập trực tuyến đã sử dụng AI để cá nhân hóa trải nghiệm học tập, nâng cao hiệu quả giảng dạy, và tối ưu hóa quy trình đánh giá. Các sản phẩm tích hợp AI như ChatGPT hay Google Gemini cũng đã trở nên phổ biến, giúp tăng cường trải nghiệm người dùng và cung cấp các tính năng như trợ lý ảo và hỏi đáp thông minh hỗ trợ quá trình học tập.
Mặc dù đã có những bước tiến đáng kể, ngành EdTech tại Việt Nam vẫn còn rất nhiều dư địa để phát triển. Với sự gia tăng số lượng người dùng và nhu cầu học tập trực tuyến, cùng với mức đầu tư ngày càng tăng vào AI, Việt Nam có cơ hội lớn để nâng cao chất lượng giáo dục thông qua các giải pháp công nghệ.
1. Cơ hội và tiềm năng phát triển cho tương lai của ngành EdTech tại Việt Nam
1.1 Nâng cao chất lượng giáo dục:
AI đang tạo ra những “cơ hội vàng” để nâng cao chất lượng giáo dục tại Việt Nam, giúp học sinh tiếp cận kiến thức hiệu quả hơn bao giờ hết. Trong những năm qua, hàng loạt nền tảng học tập trực tuyến đã được ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu tự học và phát triển cá nhân của học sinh. Trong đó, Watermelon nổi bật như nền tảng học tập trực tuyến cung cấp đa dạng các khóa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, từ kinh doanh, tài chính đến sáng tạo, kỹ năng mềm… Nội dung khóa học được thiết kế bởi đội ngũ chuyên gia, giáo sư tại Mỹ với bề dày kinh nghiệm, đảm bảo tính cập nhật và thực tiễn cao, giúp người học tiếp cận kiến thức một cách chủ động, dễ dàng và hiệu quả.
AI cũng mang lại tiềm năng to lớn cho việc cung cấp các dịch vụ giáo dục mới mẻ và hữu ích. Chẳng hạn như hỗ trợ dịch thuật và chỉnh sửa định dạng tài liệu học tập, tạo ra các phương thức truyền tải nội dung hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, AI có thể hoạt động như một huấn luyện viên cá nhân (personal coach), giúp học sinh theo dõi tiến độ và điều chỉnh phương pháp học tập. Công cụ xây dựng khóa học tự động và phát triển nội dung học thuật liên quan đến GenAI cũng là một hướng đi tiềm năng, giúp giảm bớt thời gian và công sức của giáo viên so với phương pháp giảng dạy truyền thống. Ví dụ, công ty EdTech Coursera đã phát triển tính năng mang tên “Coursera Coach” được điều khiển bởi GenAI, cho phép tạo tự động cấu trúc khóa học, tài liệu đọc, bài tập, đề xuất cho các nội dung công khai liên quan, và nhiều hơn nữa.
1.2 Thu hẹp khoảng cách giáo dục:
AI và EdTech có thể là chìa khóa để thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các vùng miền tại Việt Nam, mang tri thức đến bất kỳ nơi đâu miễn là nơi đó có kết nối và Internet. Hơn nữa, AI còn giúp giảm chi phí học tập. Thay vì phải tốn kém để thuê gia sư hoặc tham gia các lớp học thêm, học sinh có thể tự học thông qua các nền tảng học tập trực tuyến với chi phí thấp hơn. Điều này tạo ra cơ hội học tập bình đẳng cho tất cả mọi người và đưa giáo dục chất lượng cao đến mọi nơi, tạo cơ hội để Việt Nam bắt kịp xu hướng AI trong giáo dục toàn cầu, nâng cao chất lượng đào tạo và giúp học sinh ở vùng khó khăn tiếp cận các chương trình học tập tiên tiến.
1.3 Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong tương lai:
AI không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Các nền tảng học tập trực tuyến tích hợp AI cung cấp các khóa học chuyên sâu về các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu, và phát triển phần mềm. Điều này giúp người học trang bị những kỹ năng cần thiết để thành công trong thị trường lao động hiện đại.
Bên cạnh đó, AI còn giúp các doanh nghiệp đào tạo nhân viên một cách hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Các công cụ học tập dựa trên AI có thể tạo ra các chương trình đào tạo cá nhân hóa, giúp nhân viên nâng cao kỹ năng một cách nhanh chóng và đáp ứng mong đợi cụ thể của từng doanh nghiệp.
2. Đâu là những thách thức cần vượt qua để hoàn thiện bức tranh ngành EdTech trong tương lai?
Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc ứng dụng AI trong giáo dục tại Việt Nam là cơ sở hạ tầng công nghệ và nguồn nhân lực. Để AI phát huy tối đa hiệu quả, các trường học cần được trang bị hạ tầng mạng ổn định, hệ thống lưu trữ đám mây an toàn và các thiết bị công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều trường học, đặc biệt ở các vùng nông thôn, vẫn còn thiếu thốn về các điều kiện này. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực có chuyên môn về AI cũng còn hạn chế, đòi hỏi phải có những chương trình đào tạo chuyên sâu và thường xuyên để nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý.
Việc tích hợp AI vào các trường học truyền thống cũng gặp phải những khó khăn về mặt tài chính và chính sách, nhất là khi chi phí đầu tư cho hạ tầng, phần mềm và đào tạo nhân lực là một “bài toán” nan giải đối với nhiều trường học. Ngoài ra, khung pháp lý về việc sử dụng AI trong giáo dục vẫn chưa hoàn thiện, gây ra nhiều vướng mắc trong quá trình triển khai. Vì thế, việc xây dựng và ban hành những chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng AI trong giáo dục là vô cùng cần thiết trong thời điểm hiện tại.
Ngoài ra, sử dụng AI trong giáo dục cũng đặt ra nhiều thách thức đạo đức cần xem xét cẩn thận. Từ các mối lo ngại về quyền riêng tư đến thiên vị/công bằng trong đánh giá, lạm dụng AI quá mức trong học tập, gian lận, thiếu tính minh bạch, tác động đến việc làm đối với các nhà giáo dục và nhân viên hành chính, hay giảm sự kết nối giữa giáo viên với học sinh cùng nhiều vấn đề khác đều là những thức đạo đức mà chúng ta có thể gặp phải khi triển khai AI trong giáo dục.
AI và EdTech đang mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho giáo dục Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được những thành công này, chúng ta cần có sự đầu tư đúng mức, sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan và một chiến lược phát triển rõ ràng. Trong tương lai gần, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng về sự phát triển mạnh mẽ của các công nghệ như thực tế ảo/thực tế ảo tăng cường (AR/VR), học máy (Machine Learning), Big Data, chatbot hay trợ lý ảo giúp tạo ra những trải nghiệm học tập sống động và tương tác cao, thuận tiện cho cả người dạy lẫn người học.
