Định hướng nghề nghiệp rõ ràng là một trong những đặc điểm của Gen Z. Điều này, không nghi ngờ, đã khiến thế hệ này có những quan điểm về công việc có phần khác biệt. Hãy cùng Watermelon khám phá vấn đề này dưới cả góc độ của ứng viên lẫn nhà tuyển dụng trong thời đại mới.
Quan điểm “xin” việc trong thời đại mới
Trước đây, người tìm việc thường bị giới hạn trong việc tiếp cận thông tin tuyển dụng, chỉ biết đến các cơ hội việc làm thông qua quảng cáo, báo chí hay các mối quan hệ cá nhân. Ngày nay, nhờ vào sự phát triển của công nghệ và các nền tảng tuyển dụng trực tuyến, người lao động có thể tìm kiếm và ứng tuyển vào nhiều công việc ở khắp nơi trên thế giới một cách dễ dàng, từ đó tạo ra tính chủ động trong việc lựa chọn công việc phù hợp với bản thân.
Thị trường lao động hiện tại ngày càng tiến xa về mặt yêu cầu. Nhà tuyển dụng (bên cầu) thường được cho là bên nắm quyền lực lớn, với nhiều ứng viên cạnh tranh cho một vị trí. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt lao động chuyên môn kỹ thuật cao vẫn luôn tồn tại. Có thể nói các ứng viên (bên cung) càng có năng lực và định hướng nghề nghiệp rõ ràng càng có quyền lựa chọn. Người tìm việc đã chuyển từ tư thế "xin" việc sang tư thế "chọn" việc.
Bên cạnh đó, không chỉ giới hạn trong việc làm tại các doanh nghiệp truyền thống, người lao động hiện nay có thể lựa chọn làm việc từ xa, làm việc tự do (freelance). Điều này cho thấy sự chủ động trong việc kiểm soát và lựa chọn con đường nghề nghiệp. Trong trường hợp đó, thay vì gọi là xin việc, người ta gọi là cộng tác.
Điểm khác biệt trong quan điểm của Gen Z với thời đại trước
Trong bối cảnh xã hội thay đổi nhanh chóng, sự phát triển của công nghệ và toàn cầu hóa đã hình thành những lối tư duy mới mẻ và khác biệt giữa các thế hệ. Gen Z – thế hệ sinh ra và lớn lên trong thời kỳ bùng nổ của internet và mạng xã hội – có những quan điểm sống, làm việc, và học tập rất khác so với các thế hệ trước.
Gen Z tìm kiếm sự độc lập trong sự nghiệp
Gen Z, sinh ra trong thời đại công nghệ phát triển vượt bậc và toàn cầu hóa mạnh mẽ, có những quan điểm về sự nghiệp và công việc khác biệt rõ rệt so với các thế hệ trước. Một trong những yếu tố tác động lớn đến quan điểm này chính là bối cảnh xã hội và kinh tế mà họ trưởng thành. Sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008 và những biến động do đại dịch COVID-19, Gen Z chứng kiến sự bấp bênh trong thị trường lao động và nhận thấy rõ rằng những công việc ổn định truyền thống không còn là lựa chọn chắc chắn.
Những điều này khiến họ hướng đến việc tìm kiếm sự độc lập trong sự nghiệp, không chỉ về tài chính mà còn về quyền tự chủ trong công việc. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong các tiêu chuẩn xã hội cũng góp phần thúc đẩy Gen Z tách rời khỏi lối suy nghĩ "một công việc ổn định suốt đời" và hướng đến việc xây dựng sự nghiệp dựa trên đam mê, tự do và phát triển bản thân.
Tính chủ động trong việc lựa chọn nhà tuyển dụng
Thế hệ này không chỉ tìm kiếm một công việc đơn thuần mà còn chú trọng đến sự phù hợp giữa định hướng nghề nghiệp cá nhân và văn hóa doanh nghiệp. Họ đánh giá các công ty không chỉ qua mức lương, mà còn thông qua môi trường làm việc, cơ hội thăng tiến và tính bền vững của tổ chức. Với Gen Z, thành công không chỉ gói gọn trong tiền bạc mà còn là sự phát triển toàn diện về cả cá nhân lẫn đóng góp cho xã hội, từ đó tạo nên một cách tiếp cận sự nghiệp linh hoạt, sáng tạo và đầy ý nghĩa hơn.
Đòi hỏi sự linh hoạt và cân bằng cuộc sống
Khác với thế hệ trước, Gen Z không còn gò bó bản thân vào những công việc cố định với giờ giấc và không gian làm việc chặt chẽ. Thay vào đó, họ ưa chuộng các công việc linh hoạt, cho phép tự do quản lý thời gian và địa điểm làm việc. Trong thời đại này, những khái niệm như “lương tinh thần”, “Ikigai”, “Work-life balance” ngày càng được quan tâm nhiều hơn.
Đối với Gen Z, công việc không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là cơ hội để phát triển bản thân và theo đuổi đam mê cá nhân. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát và tìm đúng điểm cân bằng, nhiều bạn trẻ thường rơi vào trạng thái mất động lực và nhảy việc nhiều lần.
Mối quan hệ mới giữa ứng viên và nhà tuyển dụng
Nếu như trong quá khứ, nhà tuyển dụng nắm giữ quyền lực lớn hơn trong quá trình tuyển dụng. Thì hiện nay, ứng viên đang có xu hướng chủ động hơn trong việc lựa chọn công việc phù hợp với định hướng nghề nghiệp của mình. Tuy nhiên cán cân quyền lợi trong thị trường lao động không bị xô lệch, chỉ là một điểm cân bằng mới dần được thiết lập, nơi mà người lao động với nhà tuyển dụng xây dựng mối quan hệ cùng nhau phát triển (Win-Win).
Doanh nghiệp thay đổi để thu hút Gen Z
Các doanh nghiệp hiện nay đang phải thay đổi mạnh mẽ để thu hút và giữ chân thế hệ Z, một thế hệ mang tính cách năng động và sáng tạo. Trước hết, các công ty cần phải linh hoạt trong việc xây dựng chính sách và văn hóa làm việc, tạo điều kiện cho Gen Z tự do thể hiện và phát triển bản thân. Môi trường làm việc cần trở nên thân thiện, cởi mở và đa dạng, giúp mọi người cảm thấy được chào đón và trân trọng sự khác biệt. Bên cạnh đó, sự đổi mới và sáng tạo phải được đặt lên hàng đầu, cho phép nhân viên phát triển tư duy lãnh đạo ngay từ những vị trí khởi đầu.
Một ví dụ tiêu biểu là Google, công ty công nghệ hàng đầu thế giới, đã xây dựng một môi trường làm việc lý tưởng cho thế hệ Z. Google nổi tiếng với văn hóa làm việc linh hoạt, từ chính sách làm việc từ xa đến giờ làm việc linh động, cho phép nhân viên tự quản lý thời gian.
Lợi ích từ cách tiếp cận mới của Gen Z
Với sự thông thạo trong việc sử dụng các công cụ số và xu hướng làm việc hiện đại, Gen Z không chỉ góp phần nâng cao hiệu suất công việc mà còn thúc đẩy doanh nghiệp cải thiện quy trình làm việc để phù hợp hơn với môi trường lao động kỹ thuật số.
Điều này tạo ra một mối quan hệ win-win giữa ứng viên và nhà tuyển dụng. Gen Z được làm việc trong môi trường linh hoạt và sáng tạo, giúp họ phát triển toàn diện về cả chuyên môn lẫn kỹ năng. Đổi lại, doanh nghiệp không chỉ tận dụng được những ý tưởng đột phá mà còn hưởng lợi từ năng lực thích ứng và sự nhạy bén của lực lượng lao động trẻ này.
Đối với Gen Z, có định hướng nghề nghiệp rõ ràng là một khởi đầu tốt trên hành trình phát triển sự nghiệp của bản thân. Tuy nhiên, mọi sự thay đổi để có nền tảng từ quan điểm truyền thống. Chính vì thế, các ứng viên và nhà tuyển dụng thế hệ mới cần có những hành động thiết thực để dung hòa khoảng cách trong quan điểm.
