LinkedIn Envy không chỉ là chuyện của riêng Gen Z. Thăng chức, tăng lương, giải thưởng… làm sao để vượt qua sự ghen tị và cảm xúc tiêu cực khi thấy sự nghiệp thành công của người khác?
Bạn có thường xuyên bắt gặp những dòng mở đầu quen thuộc trên LinkedIn: “Excited to announce…” rồi đi kèm một chức danh mới, một học bổng toàn phần, hay một thương vụ gọi vốn thành công? Chúng xuất hiện liên tiếp trên bảng tin, như một dòng chảy thành tích thể hiện ai cũng đang tiến lên phía trước. Bạn mừng cho họ, nhưng thoáng chốc lại thấy hụt hẫng. Một suy nghĩ hiện lên trong đầu: “Sao mình chưa làm được gì nổi bật?”
Đó là dấu hiệu của LinkedIn Envy - hiện tượng có thể gặp ở bất kỳ ai, từ sinh viên mới ra trường đến người đi làm lâu năm, đang âm thầm bào mòn sự tự tin của chúng ta.
LinkedIn Envy là gì?
LinkedIn vốn sinh ra để kết nối cơ hội nghề nghiệp. Nhưng theo thời gian, bảng tin của nó đã biến thành “bảng xếp hạng sự nghiệp” với những dòng chia sẻ về thăng chức, hợp đồng, giải thưởng… tất cả đều được chọn lọc kỹ càng để phô diễn.
“LinkedIn Envy” không chỉ là ghen tị. Nó là cảm giác như bị tụt hạng trên “thang điểm thành công” mỗi khi thấy thành tựu của người khác.
Alex Lovell, Giám đốc nghiên cứu tại O.C. Tanner, nhận xét trên Worklife: “So sánh công việc khiến người ta tổn thương dữ dội hơn, vì nó chạm đến những giá trị cốt lõi như trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp và sự sáng tạo.”
Khác với Instagram - nơi dễ khiến ta ghen tị vì ảnh du lịch, hay Facebook là vì những khoảnh khắc gia đình hạnh phúc, LinkedIn đánh thẳng vào sinh kế và cảm giác giá trị bản thân. Mỗi cú lướt bảng tin có thể trở thành một lần tự chấm điểm mình.
Margaret Buj, chuyên gia tuyển dụng tại Mixmax và là Top Voice LinkedIn với hơn 43.000 người theo dõi, cảnh báo: “Xem quá nhiều highlight nghề nghiệp có thể dẫn đến hội chứng kẻ mạo danh (Imposter Syndrome), khiến người trẻ nghi ngờ bản thân và dễ rơi vào kiệt sức.”
Ở một góc nhìn khác, Catherine Fisher, chuyên gia tư vấn nghề nghiệp tại LinkedIn, cho rằng Gen Z ngày càng ý thức được tác hại của việc “doomscrolling” và chọn cách sử dụng nền tảng có mục đích hơn. Họ theo dõi nội dung truyền cảm hứng, cập nhật kỹ năng, mở rộng kết nối.
Tuy vậy, góc nhìn lạc quan này không xóa đi thực tế mà nhiều chuyên gia cảnh báo. Steve Taplin, CEO Sonatafy Technology chỉ ra: “Chúng ta đã tạo ra môi trường làm việc nơi sự dễ tổn thương bị xem là yếu đuối, và LinkedIn chỉ làm điều đó lộ rõ hơn.” Khi tự định giá bản thân bằng “highlight reel” của người khác, ta dễ quên mất hành trình thật sự của mình.
Mặt sáng của việc chia sẻ thành công
“LinkedIn Envy” không đồng nghĩa mọi bài đăng ăn mừng thành tựu đều độc hại. Ngược lại, nếu nhìn đúng, thành công của người khác có thể trở thành nguồn cảm hứng thực tế.
Storytelling coach Amanda Hirsch đặt câu hỏi: “Điều gì xảy ra nếu những câu chuyện chiến thắng thực ra đang thắp lửa niềm tin rằng những chiến thắng tương tự là có thể?”
Một thông báo thăng chức hay một dự án đoạt giải có thể được xem như một case study nghề nghiệp: người đó đã dùng kỹ năng nào, chiến lược ra sao, bối cảnh công ty thế nào. Khi đặt góc nhìn học hỏi, cảm giác tự ti có thể biến thành kế hoạch hành động.
Chuyên gia hướng nghiệp Phoebe Galvin cũng cho rằng, so sánh là bản năng con người. LinkedIn chỉ tình cờ là nơi so sánh sự nghiệp vì nó được thiết kế như một hồ sơ nghề nghiệp công khai. Khi nhận ra điều này, ta bớt gắn cảm xúc cá nhân vào mỗi bài đăng, coi “so sánh” như thao tác phân tích thay vì tự trách bản thân.
Một điểm sáng khác là xu hướng “nói thật” trên LinkedIn. Nhiều bạn trẻ chọn chia sẻ về áp lực, thất bại, tổn thương, thay vì chỉ tô đậm những khoảnh khắc rực rỡ. Megan Lieu (185.000+ người theo dõi) hay Gigi Robinson (30.000+ người theo dõi) là như những gương mặt tiêu biểu cho xu hướng này.
Giữa bảng tin tràn ngập “hào quang”, một chia sẻ giản dị về thất bại hay khó khăn lại chạm đến nhiều người hơn. Nó nhắc rằng ta không đơn độc trong vấp ngã, mà có cả một cộng đồng đang cùng học cách trưởng thành.
Tất nhiên, để mặt sáng này thực sự lan tỏa, người đăng cũng cần có trách nhiệm trong cách kể. Chia sẻ chi tiết kèm thực hành và bài học rút ra sẽ truyền cảm hứng và giúp người đọc dễ áp dụng vào bản thân.
Cách vượt qua LinkedIn Envy
“So sánh” khó có thể biến mất hoàn toàn, nhưng bạn có thể chuyển từ cảm giác áp lực sang hành động tích cực qua những cách sau.
Chọn lọc nội dung bạn tiếp nhận: Catherine Fisher khuyên người dùng nên ẩn và ngừng theo dõi bài đăng từ những tài khoản khiến bạn có cảm xúc tiêu cực. Thay vào đó, hãy kết nối với những người chia sẻ kiến thức hữu ích và lời khuyên nghề nghiệp thực tế. Đồng thời, tương tác có mục tiêu, thay vì lướt LinkedIn trong vô thức.Thiết lập “social media diet”: Hãy coi LinkedIn như một bữa ăn, cần chế độ hợp lý, thay vì mở ứng dụng mỗi khi đầu óc trống rỗng. Bạn có thể thiết lập khung giờ cố định như 10 phút sáng để quét tin, 10 phút trưa để lưu bài hay, 10 phút chiều để bình luận chọn lọc.
Một nghiên cứu từ ĐH Pennsylvania (2018) cho thấy, cắt giảm thời gian dùng mạng xã hội về 30 phút/ngày giúp giảm đáng kể cảm giác cô đơn và so sánh xã hội.
- Tập trung vào quá trình, không phải kết quả: Đừng chỉ nhìn vào “dấu mốc” của người khác. Thay vì tự hỏi “Sao mình chưa thăng chức?”, hãy tự nhắc “Tuần này mình đã học được kỹ năng gì? Mở rộng thêm kết nối nào? Hoàn thành tài liệu gì?”...
Bạn có thể áp dụng khung SMART (Cụ thể, Đo lường được, Khả thi, Thực tế, Thời hạn rõ ràng) để đặt mục tiêu và tổng kết mỗi tuần. Khi viết lại danh sách này, bạn sẽ thấy mình hoàn thành rất nhiều việc và cảm giác đang tiến bộ mỗi ngày.
- Biến thành công của người khác thành bài học: Thay vì ghen tị, hãy biến thành công của người khác thành “case study”: họ làm gì để đạt kết quả? Nhờ kỹ năng nào, môi trường nào, chiến lược nào?
Sau đó, viết ra 3 hành động khả thi trong 30 ngày: đọc một quyển sách, tham gia một khóa học ngắn, hoặc đặt lịch cà phê với một mentor... Khi đã có danh sách việc cụ thể, cảm giác ghen tị sẽ chuyển thành động lực hành động.
- Thực hành tự cảm thông với bản thân: Khi thấy thành công của người khác khiến bạn chạnh lòng, hãy dừng lại một chút và tự nhủ như đang nói với bản thân: “Mình đã cố gắng hết sức, mình còn thời gian để thử lại.” Cách này giúp bạn giảm áp lực và nhớ rằng mỗi người có nhịp đi riêng, không cần ép mình chạy theo “highlight” của người khác.
Kết luận
“LinkedIn Envy” nhắc ta rằng mạng xã hội nào cũng chỉ là bức tranh chọn lọc. Điều ta thật sự kiểm soát được không phải bảng tin của người khác, mà là cách mình phản ứng. Khi học cách nhìn thành công như chất liệu để trưởng thành, ta sẽ bớt tự so sánh và thêm năng lượng cho chính hành trình của mình.
Số liệu ghi nhận tính đến thời điểm biên tập bài viết.
