AI (Artificial Intelligence - Trí tuệ nhân tạo) đang trở thành "từ khóa nóng" trong lĩnh vực giáo dục đại học. Chỉ trong vài năm, hàng loạt trường đại học đã mở ngành AI nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực ngày càng tăng. Nhưng đây có thực sự là một lựa chọn nghề nghiệp đáng giá, hay chỉ là một xu hướng nhất thời?
Hãy tưởng tượng chúng ta đang ngồi trước một chiếc máy may. Nếu biết sử dụng, chúng ta có thể tạo ra những bộ trang phục tinh xảo. Nhưng nếu không có kỹ năng, chúng ta chỉ tạo ra một mớ vải rối. AI cũng vậy – nó không phải là phép màu, mà là công cụ. Và công cụ chỉ hữu ích khi chúng ta biết dùng đúng cách.
Mười năm trước, không ai nghĩ AI có thể viết báo, sáng tác nhạc hay chẩn đoán bệnh. Hôm nay, nó làm được tất cả. Những năm qua, AI đã bùng nổ trên toàn cầu, với sự ra đời của ChatGPT, Midjourney, Gemini, Copilot… Theo McKinsey, đến năm 2030, AI có thể đóng góp 15,7 nghìn tỷ USD vào nền kinh tế toàn cầu. Theo số liệu tổng hợp từ VietnamWorks cũng chỉ ra rằng hơn 60% doanh nghiệp tại Việt Nam dự kiến áp dụng AI vào quy trình tuyển dụng và vận hành trong ba năm tới. Nhu cầu nhân lực AI tại Việt Nam tăng hơn 30% mỗi năm, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, y tế và thương mại điện tử.
Trước xu hướng này, những năm gần đây, nhiều trường đại học như Đại học Bách Khoa, Đại học FPT, Đại học Kinh tế – Luật, Đại học RMIT Việt Nam đã nhanh chóng thêm ngành trí tuệ nhân tạo (AI) vào trong chương trình giảng dạy của mình. Cùng Watermelon tìm hiểu ngành học này và khám phá liệu AI sẽ là lựa chọn phù hợp cho những ai trong mùa tuyển sinh sắp tới!
1. Ngành AI là gì, học gì và cơ hội việc làm khi ra trường thế nào?
Trí tuệ nhân tạo hay AI (Artificial Intelligence) là ngành thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ máy tính. Tại Việt Nam, AI đang phát triển mạnh mẽ với sự đầu tư của nhiều doanh nghiệp công nghệ và sự tham gia của các trường đại học hàng đầu.
Các trường đại học như Đại học Bách Khoa Hà Nội (chuyên sâu về học máy, khoa học dữ liệu), Đại học Công Nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội (đào tạo NLP, Thị giác máy), Đại học FPT (ứng dụng AI trong doanh nghiệp), Đại học Kinh Tế – Luật – Đại học quốc gia TP HCM (kết hợp AI với phân tích dữ liệu) và Đại học RMIT Việt Nam (định hướng AI quốc tế, chuyển đổi số) đang cung cấp chương trình đào tạo bài bản về AI. Ngoài ra, người học có thể tiếp cận kiến thức từ các khóa học trực tuyến trên Coursera, Google AI hay Udacity để nâng cao kỹ năng thực tế.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của AI, nhu cầu nhân lực trong ngành cũng gia tăng nhanh chóng. Nhiều tập đoàn lớn như Google, Microsoft, Amazon, VinAI, FPT AI đang tích cực tuyển dụng chuyên gia AI với mức lương hấp dẫn tùy theo vị trí và kinh nghiệm. Các công việc phổ biến bao gồm Kỹ sư Machine Learning, Chuyên gia NLP, Kỹ sư Thị giác máy tính, Data Scientist. Với tiềm năng phát triển, AI không chỉ là xu hướng mà còn mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn trong tương lai.
2. Học AI có dễ không?
Học AI không chỉ đơn thuần là học cách sử dụng công cụ, mà là học cách tạo ra công cụ. Đây là một lĩnh vực yêu cầu sự kết hợp giữa toán học, thống kê, lập trình và tư duy sáng tạo. Người học không chỉ cần viết mã mà còn phải hiểu sâu về thuật toán, xử lý dữ liệu và tối ưu hóa mô hình.
Dù ngành AI hứa hẹn mức thu nhập hấp dẫn, nhưng đây không phải là con đường "mì ăn liền". Kiến thức rộng, tính cạnh tranh cao và yêu cầu thực hành liên tục khiến AI trở thành một ngành học đầy thách thức. Nếu chỉ theo học vì xu hướng hoặc mong chờ mức lương trăm triệu mà không có đam mê và sự kiên trì, người học dễ rơi vào tình trạng "vỡ mộng".
3. AI sẽ phát triển đến đâu? Không ai biết chắc
Và một câu hỏi lớn đặt ra là: AI sẽ phát triển đến đâu? Không ai có thể trả lời chắc chắn.
Một thập kỷ trước, AI chỉ là công nghệ dành cho các chuyên gia trong phòng thí nghiệm. Ngày nay, nó đã len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống. Nhưng tương lai AI sẽ phát triển như thế nào? Không ai có thể nói trước.
- AI có thể đạt đến trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI), có khả năng suy nghĩ như con người hoặc thậm chí vượt xa chúng ta.
- AI có thể trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp con người sáng tạo và giải quyết những vấn đề phức tạp hơn.
- Hoặc AI có thể khiến nhiều công việc hiện tại biến mất, tạo ra sự xáo trộn lớn trên thị trường lao động.
Nhưng cũng có những kịch bản khác:
- AI có thể đạt đến giới hạn công nghệ, khiến nó không thể phát triển xa hơn.
- Các quy định pháp lý có thể siết chặt, giới hạn ứng dụng AI trong một số lĩnh vực nhất định.
- AI có thể chỉ là một xu hướng nhất thời, như nhiều công nghệ từng bùng nổ rồi thoái trào trong quá khứ.
Dù AI có phát triển mạnh mẽ hay không, điều quan trọng là không chạy theo nó một cách mù quáng. Người học AI cần sẵn sàng thích nghi, không ngừng cập nhật kiến thức để thích nghi và bắt kịp sự thay đổi - dù tương lai có ra sao.
4. Không học AI, có bị tụt hậu?
AI không còn là một khái niệm xa vời mà đang dần trở thành một kỹ năng quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, không phải ai cũng cần trở thành chuyên gia AI để tận dụng sức mạnh của nó. Giống như không phải ai cũng cần biết may quần áo nhưng ai cũng nên biết cách chọn trang phục phù hợp, AI cũng vậy. Biết cách sử dụng AI có thể giúp chúng ta làm việc hiệu quả hơn, bất kể ngành nghề của chúng ta là gì.
Thay vì hỏi “Có nên học AI không?”, hãy hỏi “Mình cần hiểu gì về AI để không bị bỏ lại phía sau?”
Nếu chúng ta đam mê công nghệ, thích khám phá và không ngại thử thách, AI là một con đường đầy tiềm năng. Nhưng nếu không, chúng ta vẫn có thể học cách ứng dụng AI vào công việc của mình - giống như cách mọi người sử dụng ô tô, máy tính hay phần mềm để làm việc hiệu quả hơn.
5. Lời khuyên cho học sinh và phụ huynh
Trước khi quyết định theo ngành AI, học sinh nên tự hỏi:
- Mình có đam mê toán học, lập trình và công nghệ không?
- Mình có sẵn sàng dành nhiều năm để rèn luyện kỹ năng không?
- AI có thực sự phù hợp với định hướng nghề nghiệp lâu dài của mình không?
Phụ huynh cũng nên hỗ trợ con em trong việc định hướng nghề nghiệp. Thay vì chạy theo xu hướng, hãy giúp con em khám phá sở thích và thế mạnh của bản thân. Nếu con yêu thích AI, hãy khuyến khích học lập trình, toán học và tư duy logic từ sớm. Nếu không, vẫn còn nhiều ngành nghề khác đang phát triển mạnh trong thời đại số. Quan trọng là chọn đúng ngành phù hợp với năng lực và sở thích của con.
Kết luận
Ngành AI có thể mang lại nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn, nhưng cũng có thể chỉ là một cơn sốt nhất thời nếu không có định hướng rõ ràng. Trước khi quyết định theo học, hãy cân nhắc kỹ lưỡng về năng lực, sở thích và mục tiêu lâu dài của bản thân.
Bạn nghĩ sao về sự bùng nổ của ngành AI? Đây có thực sự là tương lai của sự nghiệp hay chỉ là một hiệu ứng đám đông? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn!
