Giữa dòng đời luôn đổi thay, con người không ngừng tìm kiếm một chỗ dựa để cảm thấy bình yên, và hạnh phúc thực sự chính là điều ai cũng khao khát chạm tới. Nhưng trong nhịp sống đầy biến động ấy, liệu có tồn tại một “công thức sống vui” đủ sức giúp ta giữ được sự an nhiên, ngay cả khi mọi thứ xung quanh đang thay đổi không ngừng?
Hạnh phúc không đến từ hoàn cảnh
Không phải ai sống sung túc cũng hạnh phúc và không phải ai thiếu thốn cũng khổ đau. Thứ định hình cảm giác đủ đầy hay trống rỗng nằm ở cách ta nhìn nhận, lựa chọn và phản ứng với cuộc sống, chứ không phải ở những gì đang diễn ra quanh mình.
Thăng trầm là nhịp sống tự nhiên
Theo triết lý khắc kỷ (Stoicism), không phải sự kiện bên ngoài gây ra đau khổ, mà là cách ta phản ứng với chúng. Người theo chủ nghĩa khắc kỷ tin rằng thăng trầm là điều tất yếu, như ngày có sáng và tối, như biển có lúc lặng, lúc động. Marcus Aurelius từng viết: “Chấp nhận những gì xảy ra như một phần của vũ trụ là con đường dẫn đến nội tại vững vàng.”
Về phía chúng ta, trong tâm lý học hiện đại, khái niệm "Hedonic Adaptation.)" (sự thích nghi khoái lạc) cho thấy rằng con người sẽ nhanh chóng quay trở lại mức hạnh phúc cơ bản sau cả những sự kiện tích cực lẫn tiêu cực. Điều này lý giải vì sao ngay cả khi đạt được thành tựu lớn hay trải qua mất mát, cảm xúc mãnh liệt ban đầu rồi cũng lắng xuống theo thời gian.
Nghĩa là, sống không thể tránh được những nhịp lên xuống. Sự trưởng thành không nằm ở khả năng tránh sóng gió, mà ở việc học cách giữ thăng bằng trong đó.
Tâm trạng con người có tính dao động
Theo nghiên cứu của Sonja Lyubomirsky (tác giả The How of Happiness), chỉ khoảng 10% mức độ hạnh phúc lâu dài của chúng ta bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh, trong khi 40% đến từ cách ta lựa chọn suy nghĩ và hành động. Điều này chứng minh rằng cảm xúc tiêu cực như buồn bã, thất vọng... là điều bình thường, nhưng chúng không định nghĩa toàn bộ con người bạn mà chỉ là những trạng thái tạm thời.
Ngoài ra, yếu tố sinh học như hormone (cortiso: hormone căng thẳng, serotonin: chất dẫn truyền thần kinh hạnh phúc) và môi trường sống ảnh hưởng rõ rệt đến tâm trạng từng thời điểm. Không phải lúc nào bạn buồn cũng vì một lý do cụ thể, đôi khi đó chỉ là phản ứng hóa học trong não bộ.
Điều này đồng nghĩa với việc biết mình đang cảm thấy gì là một bước quan trọng để không bị cảm xúc dẫn dắt. Thay vào đó là tự dẫn dắt mình đến trạng thái tâm lý ổn định và khỏe mạnh hơn.
Hạnh phúc không có công thức chung
Chúng ta sinh ra trong những điều kiện khác nhau, lớn lên trong những hệ giá trị khác nhau, và sống với những mong đợi không ai giống ai. Vì thế, đi tìm hạnh phúc không thể áp dụng cùng một công thức, giống như không thể dùng cùng một đôi giày cho mọi bàn chân.
Theo Tháp nhu cầu Maslow, con người được thúc đẩy bởi năm tầng nhu cầu: từ căn bản (ăn, ngủ, an toàn), đến phức tạp hơn (gắn bó, được tôn trọng, thể hiện bản thân). Tùy vào việc bạn đang ở tầng nào trong tháp, cảm nhận hạnh phúc sẽ khác biệt. Hành trình sống của mỗi người cũng là hành trình khám phá “tầng hạnh phúc” phù hợp với mình, không nhanh, không chậm, không giống ai.
Như vậy, công thức hạnh phúc là chính là cảm giác “đủ đầy”. Cảm giác này không đến từ bên ngoài, mà từ bên trong, khi lòng không còn chạy theo kỳ vọng người khác, hay tiêu chuẩn thành công do xã hội dựng lên.
Trong mô hình PERMA của Martin Seligman, ông cho rằng hạnh phúc thực sự đến từ 5 yếu tố:
- Positive Emotion (Cảm xúc tích cực)
- Engagement (Sự nhập tâm vào hành động)
- Relationships (Các mối quan hệ tích cực)
- Meaning (Sống có ý nghĩa)
- Accomplishment (Thành tựu mang tính cá nhân)
Theo Seligman, hạnh phúc bền vững không đơn thuần là niềm vui thoáng qua (hedonia), mà là cảm giác viên mãn khi sống đúng với giá trị và mục tiêu của bản thân (eudaimonia).
Vì vậy, “công thức hạnh phúc” nếu có, cũng không phải là một bản mẫu cố định, mà là một lộ trình cá nhân. Bạn phải tự xác định đâu là điều khiến mình cảm thấy đủ và đâu là điều khiến mình sống đúng.
Hành trình tìm công thức sống vui
Trong hành trình sống vui, thói quen chính là chiếc la bàn. Mỗi lựa chọn nhỏ hằng ngày: từ việc bạn bắt đầu buổi sáng như thế nào, cho đến cách bạn phản ứng với khó khăn,...đều là những viên gạch âm thầm dựng nên trạng thái tinh thần của bạn.
Theo James Clear, tác giả Atomic Habits, những thói quen tốt không chỉ tạo kết quả tích cực mà còn hình thành bản sắc cá nhân (“I’m the kind of person who…”). Khi bạn lặp lại một hành vi tích cực có chủ đích như tập thể dục nhẹ mỗi sáng, viết nhật ký cảm xúc,... bạn đang củng cố nội tâm của chính mình.
Khóa học Joyful Life Coaching đặc biệt nhấn mạnh điều này: kỷ luật không kiềm hãm tự do, mà tạo ra nền tảng cho sự chủ động tinh thần. Bởi vì khi bạn biết mình đang đi đâu, bạn không còn cảm thấy bị cuốn trôi theo nhịp sống của người khác. Từ sự chủ động đó, người học bắt đầu hành trình nhìn sâu vào bản thân và những yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến niềm vui sống như sức khỏe, học vấn, công việc hay các mối quan hệ.
Khóa học không đưa ra công thức cứng nhắc, mà thay vào đó, hướng dẫn người học tiếp cận các nguyên tắc sống giản dị ttừ đức tính đáng quý như trung thực, trắc ẩn hay tinh thần phục vụ. Qua đó, bạn dần nhận ra rằng hạnh phúc không đến từ một khuôn mẫu, mà từ khả năng thấu hiểu bản thân và lựa chọn một lối sống phù hợp với chính mình. Đây là hành trình của sự tự chủ, không phải sự áp đặt.
Nhưng thói quen này tuyệt không phải là một lối mòn. Điều khiến bạn thấy hứng khởi năm ngoái có thể đã trở nên dư thừa vào hôm nay. Do đó, hãy luôn sẵn sàng vẽ lại hành trình sống vui khi bạn thay đổi thứ tự ưu tiên trong đời sống.
Có giai đoạn bạn cần ưu tiên sức khỏe, có thời kỳ bạn dành toàn lực cho sự nghiệp, và cũng có lúc bạn phải buông bớt những mối quan hệ khiến mình kiệt sức. Không có lựa chọn đúng tuyệt đối, chỉ có đúng ở thời điểm hiện tại.
Giữa muôn vàn đổi thay của cuộc sống, không ai có thể trao cho bạn một công thức hạnh phúc cố định. Nhưng “công thức sống vui” có thể được tìm thấy từ chính bên trong, khi bạn biết mình cần gì, đủ gì và đang đi đâu. Hạnh phúc không nằm ở đích đến, mà trong từng bước chân bạn chủ động chọn mỗi ngày.
