Tháng 9 mùa “back to school”, cũng chính là thời điểm Gen Z hào hứng bắt đầu một phong cách sống mới: “The Great Lock-In”.
Cuối năm là mùa lễ hội, tưởng chừng giới trẻ sẽ bận rộn với tiệc tùng, du lịch và những cuộc hẹn hò bất tận. Vậy nhưng năm nay, một trào lưu hoàn toàn trái ngược lại lên ngôi: “The Great Lock-In”.
Thay vì hòa vào nhịp sống náo nhiệt, nhiều bạn trẻ chọn cách thu mình, cắt bớt xao nhãng và dồn năng lượng cho những mục tiêu cá nhân. Chính sự “ngược dòng” ấy đã biến “Tháng 9 ẩn mình” thành từ khóa nóng trên TikTok và đề tài bàn tán trong cộng đồng Gen Z.
Xu hướng mới: “The Great Lock-In” là gì?
Nếu đầu năm là thời điểm của những “New Year’s resolutions” - các cam kết thay đổi bản thân dịp năm mới, thì mùa thu 2025 lại chứng kiến trào lưu “The Great Lock-In”. Khởi nguồn từ TikTok Mỹ và nhanh chóng lan sang châu Âu, châu Á, xu hướng này được giới trẻ Việt Nam gọi bằng cái tên thú vị: “Tháng 9 ẩn mình”.
Đây là thử thách kéo dài 121 ngày, bắt đầu từ 1/9 và kéo dài đến 31/12, được coi là “quý IV chạy nước rút” của Gen Z.
Về bản chất, “lock-in” là từ lóng xuất phát từ văn hóa game và thể thao, ám chỉ trạng thái tập trung cao độ, không để bất cứ thứ gì làm xao nhãng. Khi Gen Z nói “tôi đang lock-in”, nghĩa là họ đang khóa mình vào một mục tiêu duy nhất, có thể là học tập, tập gym, viết lách hay khởi nghiệp.
Trào lưu này cũng phản ánh nhu cầu của một thế hệ đang sống trong kỷ nguyên phân tán. Giới trẻ muốn tự xây dựng cho mình một không gian “deep work”, nơi họ tìm thấy cả thành tích lẫn sự bình an tinh thần.
Khác với những thử thách mang tính áp lực như “75 Hard” (hình thức tập luyện khắc nghiệt trong 75 ngày), xu hướng này không có bộ luật cứng nhắc. Người tham gia tự đặt ra quy tắc phù hợp như ăn uống lành mạnh trong 90 ngày, cam kết đọc 12 cuốn sách trong 4 tháng, quyết tâm bỏ rượu bia trước Tết, dùng mạng xã hội 30 phút/ngày…
Tâm lý học đằng sau thời điểm
Các chuyên gia tâm lý đánh giá cao tính chiến lược của thời điểm này. Thay vì rơi vào tình trạng trì trệ cuối năm hoặc chờ đợi mốc ngày 1/1 quen thuộc, The Great Lock-In tận dụng “hiệu ứng khởi đầu mới” (fresh start effect) - hiện tượng tâm lý cho thấy những cột mốc thời gian có thể thúc đẩy mọi người theo đuổi hành vi tích cực.
Jennifer Teplin, nhà sáng lập kiêm giám đốc lâm sàng của Manhattan Wellness, giải thích: “Nửa cuối năm là thời điểm tuyệt vời để đặt lại mục tiêu và chịu trách nhiệm với bản thân. Tôi thích xem mùa thu như chặng đua cuối cùng của một dặm đường. Bạn biết những gì đã qua và còn rất nhiều tiềm năng phía trước, nhưng không quá nhiều thời gian để cảm thấy không thể đạt được.”
Chính vì vậy, tháng 9 với năng lượng “back to school” và sự chuyển mùa, trở thành bệ phóng hoàn hảo để Gen Z bắt đầu một giai đoạn tập trung cao độ.
Vì sao Gen Z mê “ẩn mình để bứt phá”?
“The Great Lock-In” hấp dẫn giới trẻ vì hai lý do chính:
- Reset bản thân: Sau mùa hè bận rộn, việc “ẩn mình” giúp Gen Z thoát khỏi lối sống phân tán và đặt lại thói quen.
- Tạo đà cho năm mới: Khi bước vào tháng 1, người trẻ không còn bắt đầu từ con số 0, mà đã có nền tảng kỷ luật vững chắc.
Không khó để bắt gặp những đoạn clip được các bạn trẻ đăng trên TikTok kèm hashtag #thegreatlockin, #lockinggoals #winterarcchallenge, hướng dẫn “lock-in” hiệu quả hay chia sẻ mục tiêu của bản thân.
Những clip này nhanh chóng lan tỏa, bởi chúng chạm vào nhu cầu rất thực: Gen Z muốn chứng minh năng lực của bản thân bằng sự tập trung, không phải bằng những khoảnh khắc phô trương trên mạng xã hội.
Tờ The Guardian gọi đây là “sự dịch chuyển từ văn hóa YOLO sang văn hóa discipline” - từ “sống hết mình” sang “sống kỷ luật”. Trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động, con đường sự nghiệp truyền thống lung lay, việc tự trang bị kỹ năng và tạo giá trị thực trở thành ưu tiên.
Ưu và nhược điểm của “The Great Lock-In”
Điểm cộng
- Tạo đà thay đổi thật sự: Thời gian 4 tháng đủ dài để hình thành thói quen bền vững, không chỉ là “hào hứng nhất thời”.
- Cá nhân hóa mục tiêu: Người tham gia không bị ép theo một công thức, mỗi người có thể chọn từ 2–5 lĩnh vực mình muốn cải thiện, từ học ngoại ngữ, tập luyện, đến tài chính cá nhân.
- Tăng cường tính cộng đồng: Việc chia sẻ nhật ký lock-in lên TikTok, Instagram, Threads… tạo ra áp lực tích cực và động lực lan tỏa.
Mặt trái
- Nguy cơ quá tải: Nếu đặt mục tiêu quá cao, việc “ẩn mình” có thể biến thành áp lực khắc nghiệt, dễ gây kiệt sức.
- Cô lập xã hội: Khi cắt bỏ quá nhiều tương tác vui chơi, một số bạn rơi vào tình trạng cô đơn, thiếu kết nối.
- Ảo tưởng hoàn hảo: Trên mạng xã hội, hành trình lock-in thường được kể lại bằng hình ảnh đẹp đẽ, dễ khiến người khác tự so sánh và sinh ra mặc cảm với bản thân.
Thực tế, “lock-in” chỉ có giá trị khi người trẻ biết đặt ranh giới. Nó không nên trở thành “cuộc chạy marathon” để khoe trên mạng, mà là một cách luyện tập sự kỷ luật và tự do nội tâm.
Lời khuyên nếu bạn muốn bắt đầu "The Great Lock-In"
Nếu bạn muốn tham gia trào lưu này, hãy nhớ rằng “lock-in” không có nghĩa là khóa chặt bản thân, mà là chọn lựa khôn ngoan để tập trung. Hãy thử một số gợi ý sau:
- Đặt mục tiêu SMART: Cụ thể, đo lường được, có tính khả thi, liên quan đến bạn và có khung thời gian rõ ràng. Ví dụ: “Đọc 20 phút sách tiếng Anh mỗi tối”, thay vì “cải thiện ngoại ngữ”.
- Bắt đầu từ thói quen nhỏ: Đừng cắt toàn bộ mạng xã hội ngay từ ngày đầu tiên. Hãy thử tắt thông báo trong 3 ngày, rồi kéo dài dần.
- Theo dõi và ghi nhận tiến trình: Viết nhật ký, dùng app tracking, hoặc chia sẻ trên mạng xã hội để có động lực và trách nhiệm hơn.
- Giữ sự linh hoạt: Một vài ngày lỡ nhịp không có nghĩa bạn đã thất bại. Quan trọng là bạn quay lại ngay thay vì bỏ cuộc.
- Duy trì sự cân bằng: Đừng quên cho phép bản thân nghỉ ngơi, tham gia những buổi gặp gỡ, trò chuyện trong thời gian ẩn mình, miễn là không làm lệch mục tiêu chính.
Kết luận
“The Great Lock-In” hay “Tháng 9 ẩn mình” là cách tuyệt vời để Gen Z tự nhắc mình tạm gác lại những xao nhãng và dành thời gian cho điều quan trọng.
Điều cốt lõi không phải là chạy theo hình mẫu hoàn hảo, cũng không phải biến mất khỏi thế giới bên ngoài, mà là tìm ra nhịp sống phù hợp với chính mình. Mỗi bước tiến nhỏ, mỗi thói quen được duy trì đều là minh chứng cho sự trưởng thành. Khi đó, “ẩn mình” không phải trốn tránh, mà để tìm thấy bản ngã và bứt phá mạnh mẽ hơn.
