“Money Dysmorphia”: Bạn có đang ở giữa đầm lầy của hội chứng rối loạn tiền bạc?
Rất nhiều người ngoài kia đang đấu tranh với cách chi tiêu, tiết kiệm và quản lý tài chính của họ. Và một thuật ngữ cho những điều này là “Money Dysmorphia” - rối loạn tiền bạc.
Đã bao giờ bạn lo lắng về tình hình tài chính của mình dù tiền trong tài khoản vẫn còn? Bạn đã từng so sánh mình với những người khác trên mạng xã hội và thấy như mình đang "tụt hậu"? Nếu câu trả lời là có, có thể bạn đang mắc phải một hiện tượng gọi là "money dysmorphia". Nghe có vẻ mới mẻ, nhưng cảm giác bất an về tiền bạc thì không phải chuyện lạ. Vậy, "money dysmorphia" thực sự là gì và làm thế nào để đối phó với nó?
"Money Dysmorphia" là gì?
Mặc dù hội chứng này phổ biến ở millennials và Gen Z, nhưng thật ra nó có thể xảy ra với bất cứ ai, hay bất kể bạn có bao nhiêu tiền trong tài khoản. Ngày nay, có rất nhiều cách nói dí dỏm để mô tả các xu hướng quản lý tài chính cá nhân như là “girl math” (kiểu tính toán của các cô gái). Và bây giờ, một hội chứng đang âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe tài chính của mọi người cũng có một cái tên: "money dysmorphia" (tạm dịch: méo mó nhận thức về tiền bạc).
Theo thuật ngữ tâm thần học, money dysmorphia (còn được gọi là dysphoria, tức chứng khó chịu về mặt tinh thần) là "một cảm giác không hài lòng sâu sắc", theo giải thích của bác sĩ Kiran Dintyala, một bác sĩ chuyên khoa về căng thẳng ở San Diego. Do đó, money dysmorphia có nghĩa là cảm thấy rất không hài lòng với tình hình tài chính của mình.
Danielle Desir Corbett - Chuyên gia tài chính cá nhân đã giải thích về hội chứng này rằng “Money dysmorphia là khi bạn nhìn nhận tài chính của mình một cách sai lệch. Bạn thấy tình hình tài chính của mình khác xa với thực tế. Nó có thể xuất phát từ nhiều lý do, từ những trải nghiệm xấu về tiền bạc trong quá khứ, áp lực xã hội, khủng hoảng kinh tế hoặc thậm chí là ảnh hưởng từ cách bạn được nuôi dạy từ nhỏ”.
Thật vậy, “Money dysmorphia” giống như việc bạn đang cố gắng hết sức để theo kịp nhà hàng xóm, chỉ có điều việc không bắt kịp nổi khiến nhiều người cảm thấy mình kém cỏi. Nhiều người đã cảm thấy bất an về tài chính từ rất lâu mà không có một cái tên cụ thể để gọi nó là gì. Bây giờ thì mọi thứ có vẻ sẽ dễ dàng hơn trong việc chúng ta hiểu và giải quyết cảm xúc của mình.
Dấu hiệu của "money dysmorphia"
"Money dysmorphia” thường khiến bạn nghĩ rằng tình hình tài chính của bạn tệ hơn hoặc tốt hơn thực tế. Điều này có thể khiến bạn tiết kiệm quá mức vì nghĩ rằng mình đang tụt lại so với người khác, hoặc chi tiêu quá đà vì tưởng mình đang an toàn tài chính trong khi thực tế không phải vậy.
- Trường hợp 1: Bạn khá dư dả nhưng nhận thức của bạn vẫn cảm thấy chưa có đủ tiền để hạnh phúc. Bạn luôn thấy không đủ, vì vậy bạn cứ phải kiếm tiền nhiều hơn để bạn có thể cảm thấy an toàn. Tuy nhiên, xét một cách khách quan, bạn đã đạt được sự độc lập về tài chính.
- Trường hợp 2: Tài khoản ngân hàng của bạn đầy tiền nhưng bạn lại không muốn chi tiêu. Ví dụ, bạn có thể chỉ mua những sản phẩm rẻ nhất tại các tạp hóa mặc dù bạn có thể mua những sản phẩm chất lượng cao hơn. Và tất nhiên, các chuyến du lịch không nằm trong ngân sách của bạn.
- Trường hợp 3: Mặc dù có hạn chế về tài chính, bạn vẫn mua những món đồ đắt tiền mà không đủ khả năng chi trả. Nếu không, bạn sẽ cảm thấy bất lực và buồn bã. Mặc dù bạn cảm thấy hối hận về hành động của mình nhưng bạn không thể ngừng chi tiêu.
Nếu bạn mắc phải hội chứng này, bạn có thể cảm thấy những cảm xúc mãnh liệt về tiền bạc mỗi khi thấy bạn bè đạt được các cột mốc tài chính. Những cảm xúc như buồn bã, lo âu, căng thẳng, thất vọng, cảm giác không xứng đáng hoặc quá tự tin có thể khiến bạn có những hành vi gây hại cho tài chính của mình, chẳng hạn như tiêu quá nhiều tiền cho một chuyến du lịch xa hoa.
Và cuối cùng, “money dysmorphia” có thể ngăn cản bạn đạt được mục tiêu tài chính hoặc tận hưởng những thành quả của mình.
Ai có nguy cơ mắc hội chứng “money dysmorphia” cao nhất?
Các nghiên cứu cho thấy hội chứng “money dysmorphia” có xu hướng ảnh hưởng đặc biệt nặng nề đến thế hệ trẻ, đặc biệt là thế hệ millennials và GenZ. Họ dùng phương tiện truyền thông mỗi ngày và các nội dung trên mạng xã hội đập vào mắt họ rằng cần phải giàu có, thành công và nổi tiếng để sống một cuộc sống hạnh phúc.
Nhiều bạn trẻ GenZ, khi bước vào thị trường lao động thường bắt đầu với các công việc văn phòng. Dù đã có công việc ổn định, họ vẫn cảm thấy áp lực cần phải sở hữu những món đồ xa xỉ như điện thoại mới nhất hoặc các chuyến du lịch đắt tiền. Áp lực này có thể dẫn đến việc sử dụng thẻ tín dụng để chi tiêu vượt quá khả năng chi trả, gây ra căng thẳng tài chính và cảm giác thiếu thốn, mặc dù họ có thể có một công việc ổn định. Ví dụ, một người có thể chi tiêu quá mức vào các bữa ăn đắt tiền hoặc các buổi concert chỉ để tạo ấn tượng tốt trên mạng xã hội, dẫn đến việc mắc nợ và lo lắng về tài chính.
Trong bộ phim **“**The Wolf of Wall Street” (2013), nhân vật chính Jordan Belfort, một nhà môi giới chứng khoán, sống trong sự xa hoa và phung phí. Mặc dù có khối tài sản kếch xù, Belfort vẫn không cảm thấy đủ, luôn khao khát nhiều hơn và cảm thấy áp lực phải thể hiện sự thành công qua lối sống xa hoa. Chính điều này khiến anh tiêu tiền vào những bữa tiệc sang trọng, xe hơi đắt tiền và các chuyến du lịch sang chảnh mà không hề cảm thấy hài lòng. Cùng sự bất mãn liên tục và nhu cầu không ngừng nghỉ để chứng minh sự thành công của mình, Belfort luôn cảm thấy mình chưa đạt đủ mức độ giàu có và thành công như mình mong muốn. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho hội chứng “money dysmorphia”.
Làm thế nào để đối phó với "money dysmorphia"?
Vượt qua hội chứng "money dysmorphia" không phải là một quá trình dễ dàng, nhưng với những bước đi đúng đắn, bạn có thể cải thiện sự hiểu biết về tình hình tài chính của mình và đạt được sự an tâm tài chính.
- Nhìn nhận tài chính của bạn một cách trung thực: Bước đầu tiên là phải có cái nhìn rõ ràng và chính xác về tình hình tài chính hiện tại của bạn. Hãy bắt đầu bằng cách tổng hợp tất cả các nguồn thu nhập và chi tiêu của bạn. Sử dụng các công cụ quản lý tài chính hoặc ứng dụng ngân sách để theo dõi các khoản chi và tiết kiệm để hiểu rõ về số dư tài khoản, các khoản nợ, và các mục tiêu tài chính dài hạn. Đừng né tránh những con số không mong muốn, việc biết rõ thực trạng sẽ giúp bạn đưa ra các quyết định tài chính hợp lý hơn. Nếu bạn muốn có một khoản tiền tiết kiệm, hãy bắt đầu bằng cách kiểm tra tài chính của bạn để xem có thể cắt giảm chi phí từ đâu trong ngân sách. Sau đó, bạn có thể lập kế hoạch thanh toán tự động từ mỗi kỳ lương để giúp bạn giữ cam kết và tăng dần quỹ tiết kiệm.
- Đặt ra những mục tiêu rõ ràng: Xác định các mục tiêu tài chính cụ thể và khả thi cho bản thân. Bạn có thể đặt ra các mục tiêu ngắn hạn như tiết kiệm một khoản tiền nhỏ mỗi tháng, hoặc mục tiêu dài hạn như mua nhà hoặc chuẩn bị cho hưu trí. Hãy chắc chắn rằng mục tiêu của bạn là SMART (Specific - cụ thể, Measurable - đo lường được, Achievable - có thể đạt được, Relevant - phù hợp, Time-bound - có thời hạn). Việc có các mục tiêu rõ ràng giúp bạn có định hướng và động lực để quản lý tài chính của mình một cách hiệu quả.
- Lập kế hoạch tài chính chi tiết: Tạo ra một kế hoạch tài chính chi tiết và thực tế để đạt được các mục tiêu của bạn. Lập ngân sách hàng tháng để theo dõi các khoản chi tiêu và đảm bảo rằng bạn không vượt quá giới hạn đã đặt ra. Đưa vào kế hoạch các khoản chi cố định như tiền thuê nhà, hóa đơn, và các khoản chi biến đổi như giải trí và ăn uống. Đồng thời, bao gồm các khoản tiết kiệm và đầu tư để tăng trưởng tài chính của bạn.
- Tập trung vào tình hình tài chính của riêng bạn: Tránh so sánh tài chính của bạn với người khác, đặc biệt là những gì bạn thấy trên mạng xã hội. Mỗi người có hoàn cảnh và mục tiêu tài chính riêng, và việc so sánh có thể dẫn đến cảm giác không đủ và căng thẳng. Thay vào đó, tập trung vào việc cải thiện tình hình tài chính của chính mình bằng cách theo dõi tiến độ của bạn đối với các mục tiêu đã đề ra. Hãy để ý đến những suy nghĩ hàng ngày của bạn về tiền bạc, bỏ theo dõi các tài khoản mạng xã hội khiến bạn cảm thấy bất an về tài chính, dành thời gian nghe các podcast hoặc tìm hiểu các khoá học về tài chính cá nhân hoặc đọc sách để lấp đầy những khoảng trống kiến thức,... Một cách tiếp cận hữu ích khác là đánh giá tài chính cá nhân của bạn một cách khách quan trước khi đưa ra phán xét.
Quản lý tài chính không phải là thứ có thể hoàn thành ngay lập tức đâu, mà là một cuộc hành trình dài hơi và cần kiên nhẫn. Hãy tự nhắc nhở mình rằng tiêu tiền vào những thứ cần thiết và những thứ mang lại niềm vui là hoàn toàn bình thường. Sự cẩn trọng về tài chính là tốt, nhưng không nên để nó khiến bạn sống trong tình trạng lo âu liên tục. Và đừng quên, sự cân bằng là mấu chốt để bạn có một cuộc sống tài chính lành mạnh.
