Giữa biển thông tin và áp lực công nghệ bao quanh, Digital Minimalism (chủ nghĩa tối giản số) mở ra lối thoát giúp ta làm chủ thiết bị, tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống hiện đại.
Bạn đang chuẩn bị viết ý tưởng quảng cáo thì điện thoại rung “ting ting”. Messenger báo có người nhắn, email đến, rồi Instagram vừa có ai đó nhắc bạn trong một story.
Chỉ cần một cú chạm màn hình, bạn bất ngờ bị kéo sang thế giới khác. Mất 20 phút sau mới quay được về dòng suy nghĩ ban đầu.
Theo một nghiên cứu của công ty Dscout, người dùng trung bình chạm vào điện thoại của họ 2.617 lần mỗi ngày. Với những người “nghiện” mạng xã hội hơn, con số có thể lên tới 5.427 lần mỗi ngày.
Không khó để thấy trong thời đại số, rất nhiều bạn trẻ, dân văn phòng, freelancer… cảm thấy mình như mắc kẹt trong vòng xoáy liên tục của thông tin, deadline và vô số ứng dụng trên điện thoại. Mệt mỏi, stress, thiếu tập trung, mất ngủ là những hệ quả ngày càng phổ biến và báo động.
Đó cũng chính là lúc Digital Minimalism - chủ nghĩa tối giản số - xuất hiện như một “liều thuốc” giúp bạn lấy lại sự kiểm soát, sống nhẹ nhàng hơn trong thế giới bị bủa vây bởi công nghệ.
Digital Minimalism là gì?
Digital Minimalism không phải sống ẩn dật và cách ly với công nghệ. Đó là một triết lý sống được giới thiệu bởi Cal Newport, tác giả và giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Georgetown
Ông mô tả Digital Minimalism như một phương pháp “sử dụng công nghệ một cách có chủ đích và chọn lọc, tập trung thời gian trực tuyến vào những hoạt động thực sự mang lại giá trị cho cuộc sống”.
Bằng cách giảm bớt sự lộn xộn số và chỉ giữ lại những công cụ thực sự mang lại giá trị, chúng ta có thể:
- Tăng khả năng tập trung: Giảm thiểu sự phân tâm từ các thông báo và ứng dụng không cần thiết giúp cải thiện hiệu suất làm việc và khả năng tập trung sâu.
- Cải thiện sức khỏe tinh thần: Giảm tiếp xúc với các yếu tố gây căng thẳng trên mạng xã hội và các nền tảng số giúp giảm lo âu và căng thẳng.
- Tăng cường kết nối thực sự: Dành nhiều thời gian hơn cho các mối quan hệ thực tế thay vì các tương tác ảo.
- Kiểm soát thời gian và năng lượng: Sử dụng công nghệ một cách có chủ đích giúp bạn kiểm soát tốt hơn thời gian và năng lượng của mình.
Ba dạng “nhiễu loạn số” phổ biến
Thông báo & gián đoạn liên tục
Cứ mỗi lần thiết bị rung lên, não bạn phải chuyển trạng thái từ “deep work” sang “multitask mode”. Một nghiên cứu từ Đại học California, Irvine phát hiện rằng cần trung bình 23 phút để một người lấy lại sự tập trung sau khi bị gián đoạn.
Tại Việt Nam, với môi trường làm việc linh hoạt, văn phòng mở và kết nối qua điện thoại, thông báo dồn dập càng dễ gây kiệt sức tinh thần và giảm năng suất. Việc tắt bớt thông báo và thiết lập các khoảng thời gian “im lặng công nghệ” là cách thiết thực để bảo vệ “vùng tập trung” quý giá này.
Mạng xã hội và sự so sánh ngầm
Mạng xã hội thường xuyên hiển thị những khoảnh khắc "đẹp nhất" trong cuộc sống của người khác, dẫn đến việc người dùng so sánh bản thân và cảm thấy không hài lòng với cuộc sống của mình. Theo thống kê từ Pew Research Center, 23% thanh thiếu niên cảm thấy tồi tệ hơn về cuộc sống của họ sau khi xem nội dung trên mạng xã hội.
Cảm giác luôn phải “phản hồi tức thì”
Bạn có cảm giác không thể “tắt máy” ngay cả khi đã hết giờ làm? Email, tin nhắn công việc liên tục gọi, nhóm chat thì không ngừng nhắc nhở.
Báo cáo từ McKinsey cho thấy, hơn 1/3 nhân viên trẻ cảm thấy kiệt sức vì áp lực công nghệ và sự mong đợi “phải có mặt 24/7”. Burnout số không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn khiến hiệu quả công việc tụt dốc.
Làm sao để bắt đầu sống tối giản số?
Digital Declutter - 30 ngày “cai nghiện” thông minh
Cal Newport gợi ý phương pháp “dọn dẹp kỹ thuật số” bằng cách loại bỏ tạm thời các ứng dụng không cần thiết trong 30 ngày. Ví dụ, bạn có thể xóa Facebook, Instagram hoặc các app mua sắm, giải trí để dành thời gian tập trung đọc sách, tập thể dục hoặc gặp bạn bè thật sự.
Sau khoảng thời gian này, bạn đánh giá lại và chỉ giữ lại những ứng dụng thực sự cần thiết cho công việc và cuộc sống.
Thiết lập nguyên tắc cá nhân với công nghệ
Áp dụng nguyên tắc “purpose-first”, đó là trước khi sử dụng một công cụ số, hãy xác định rõ mục đích sử dụng và liệu nó có thực sự cần thiết hay không.
Ngoài ra, chúng ta nên đặt giới hạn thời gian sử dụng cho các nền tảng nhất định. VD chỉ kiểm tra email hai lần mỗi ngày, không lướt mạng xã hội sau 9h tối.
Tắt thông báo, giải phóng sự chú ý
Hãy “dũng cảm” thông báo cho những ứng dụng không cần thiết như mạng xã hội, trò chơi hay các app mua sắm. Dùng chế độ “không làm phiền” vào giờ làm việc hoặc lúc nghỉ ngơi để tránh bị gián đoạn.
Dọn dẹp màn hình số
Xóa bỏ những app không cần thiết, chỉ giữ lại công cụ hữu ích phục vụ công việc và sức khỏe. Đồng thời, sắp xếp giao diện điện thoại, máy tính sao cho gọn gàng, trực quan, tránh gây rối mắt và phân tâm.
Tăng thời gian sống ngoài màn hình
Lập kế hoạch cho các hoạt động offline như đi bộ, chơi thể thao, đọc sách hay gặp gỡ bạn bè. Đặt quy tắc không sử dụng điện thoại ít nhất 2 tiếng trước khi ngủ để cải thiện giấc ngủ.
Lời kết
Digital Minimalism là một cuộc hành trình tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống số, nơi mỗi phút giây bên công nghệ trở nên có ý nghĩa và được kiểm soát. Bằng cách cắt giảm những phiền nhiễu không cần thiết, bạn tạo ra không gian để phát triển bản thân, để tận hưởng từng khoảnh khắc một cách trọn vẹn hơn. Hãy để công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ bạn, không phải là người chi phối cuộc đời.
Số liệu ghi nhận tính đến thời điểm biên tập bài viết
