Dấu chân số - Cách mà những nền tảng lớn “lắng nghe” bạn
Không chỉ like, share, comment, thứ chúng ta để lại trên mạng xã hội còn nhiều hơn mình nghĩ. Tất cả chúng gọi là dấu chân số - Digital footprint. Đây là khái niệm gắn liền với mọi nền tảng mạng xã hội đang có trong điện thoại của chúng ta. Đó là lý do Watermelon muốn chia sẻ ngay bài viết sau đây đến bạn.
Mạng xã hội biết gì về bạn
Có phải bạn đã không còn bất ngờ với khả năng “đoán ý” của Facebook, Youtube hay Google đối với mình? Những nền tảng này đã hiểu bạn nhiều hơn bạn nghĩ bằng cách thu thập dấu chân số trong quyền hạn của họ. Bất ngờ là trên thực tế, những mạng xã hội này đã xin phép bạn để được làm điều đó. Sau đây là những thông tin được mà một số mạng xã hội có trong điện thoại thu thập, có thể bạn cũng không biết.
- Thông tin nhận dạng cá nhân (họ và tên, tuổi và địa chỉ email của bạn). Chúng còn có thể bao gồm bất kỳ thông tin nào bạn chia sẻ về công việc, lịch sử học tập và làm việc hay tình trạng mối quan hệ và sở thích của bạn.
- Vị trí: nơi bạn sống, những nơi bạn muốn đến cũng như các doanh nghiệp và những người bạn ở gần. Vị trí hiện tại của bạn cũng rất có thể đang được theo dõi (nếu bạn đã bật quyền Vị trí).
- Tương tác xã hội của bạn: từ nội dung bài đăng, những người bạn tương tác, tài khoản bạn theo dõi đến các thẻ hashtag và bất kỳ trang nào bạn kết nối cũng như cách bạn tương tác với chúng trên tất cả các nền tảng.
- Thông tin thiết bị: tên của nhà cung cấp dịch vụ di động hoặc Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP), ngôn ngữ, múi giờ, số điện thoại di động, địa chỉ IP, tốc độ kết nối và trong một số trường hợp là thông tin về các thiết bị khác ở gần hoặc trên mạng của bạn.
Thông thường, việc sử dụng những thông tin này đã được cam kết để không xâm phạm quyền riêng tư của người sử dụng. Chúng chỉ được dùng như một cơ sở dữ liệu để mạng xã hội và bên liên kết của họ “hiểu” và “phục vụ” bạn tốt hơn.
Một số biểu hiện đơn cử như khi bạn thấy những tin tức hay sản phẩm mình quan tâm được đề xuất quá đúng lúc; những thao tác trên ứng dụng của mình ngày càng tối giản và những tối ưu hóa tương tự.
Dấu chân số - Cách mà những nền tảng lớn “lắng nghe” bạn
Những cải thiện có lợi cho cả hai bên vừa đề cập chính là một trong những tác dụng chính của dấu chân số.
Vậy, có thể hiểu dấu chân số hay digital footprint là dấu vết hoặc thông tin mà một cá nhân hoặc tổ chức để lại khi tương tác với các hoạt động trực tuyến hoặc ngoại tuyến. Dấu chân số này cung cấp thông tin quan trọng về hành vi của khách hàng và có thể được sử dụng để phân tích và tối ưu hóa chiến lược marketing. Bạn có tò mò, những cái tên vàng trong làng social media đã dùng dấu chân số để lắng nghe bạn như thế nào không?
Facebook - Bigdata đến từ bên thứ 3
Bất kỳ hoạt động nào mà người dùng thực hiện trên trang cá nhân của mình như việc đăng bài, chia sẻ nội dung, đăng ảnh hoặc video, và cập nhật thông tin cá nhân đều tạo ra dấu chân số. Chúng chính là nhóm thông tin xác định bạn là ai trên nền tảng này.
Ngoài dữ liệu mà Facebook thu thập trực tiếp từ bạn, họ cũng có thể sử dụng dữ liệu từ các bên thứ ba, chẳng hạn như dữ liệu định vị, thông tin mua hàng và hành vi trực tuyến khác. Đây chính là lý do mà quảng cáo trên Facebook gần như luôn nằm trong nhóm quan tâm của người dùng.
Một nghiên cứu gần đây của công ty lưu trữ đám mây pCloud, Facebook ngược lại cũng cung cấp đến 57% dữ liệu của người dùng cho bên thứ ba. Tuy mục tiêu được nêu ra chủ yếu là phục vụ thực hiện các nghiên cứu hành vi người tiêu dùng, nhưng điều này vẫn khiến nhiều người lo ngại.
Google - Datapoint phác họa chân dung người dùng
Google thu thập dấu chân số của người dùng thông qua một loạt các phương tiện và dịch vụ mà họ cung cấp, từ các trang web và ứng dụng của họ đến các công cụ tìm kiếm và dịch vụ khác.
Có thể nói, khi bạn tra cứu thông tin, bạn cũng đang trở thành thông tin. Nếu bạn sử dụng trình duyệt web của Google như Google Chrome và đã đăng nhập vào tài khoản Google của bạn, Google có thể thu thập thông tin về lịch sử duyệt web, bao gồm các trang web bạn truy cập và hoạt động trên trang đó.
Bạn có sử dụng Gmail, Google Maps và Google Drive không? Đây chính là nỗ lực của Google để thu thập từng điểm dữ liệu (Datapoint) trong cuộc sống của người dùng. Dựa trên các dữ liệu này, Google sử dụng các thuật toán máy học phức tạp để phân tích và hiểu người dùng. Đây cũng chính là cách họ “phác họa” bạn.
TikTok - Thuật toán “For you”
Hơi khác hai mạng xã hội trước, TikTok phân chia chủ đề rất rõ ràng cho những video trên nền tảng của mình. Bởi vì mạng xã hội này sẽ ghi lại những video mà người xem thích, bình luận và các tương tác khác trên nền tảng. Đây là cơ sở cung cấp góc nhìn về sở thích của bạn.
Một điểm bất ngờ hơn mà TikTok làm được đó chính là “hiểu” người dùng dù họ không đăng nhập. Bằng cách đo lường khoảng thời gian mà bạn nán lại ở một video, TikTok sẽ chủ động đề xuất những chủ đề gần giống trong mục “For you”. Tương tự những video mà bạn “lướt qua như một cơn gió” sẽ được liệt vào những nội dung không tiềm năng với bạn.
Thế mới thấy, không phải đương nhiên mà trend “lướt TikTok quá 180 phút” được nhiều người dùng lăng xê như vậy. Bởi nó phản ánh một thực tế rằng, mạng xã hội này thật sự “hiểu” và biết cách “phục vụ” người dùng của họ.
YouTube - Thuật toán tìm kiếm và liên kết
YouTube ghi lại dấu chân số thông qua video mà người dùng đã xem. Thông tin này bao gồm tiêu đề của video, thời lượng xem, thời gian và ngày xem. Dữ liệu này được sử dụng để đề xuất video tương tự và quảng cáo phù hợp.
Khác với nền tảng video ngắn như TikTok, YouTube sẽ ghi lại lịch sử tìm kiếm và tương tác của người dùng với video như thích, không thích, bình luận và chia sẻ thông qua tài khoản Gmail. Đây cũng chính là “mối nối” giữa Google với YouTube trong thuật toán Datapoint của mình.
Thông qua đó, YouTube sử dụng các thuật toán học máy phức tạp để phân tích hành vi của người dùng và tạo ra các đề xuất nội dung và quảng cáo cá nhân hóa. Các thuật toán này có thể dựa trên mô hình học máy như học sâu (deep learning), học tăng cường (reinforcement learning) và các phương pháp khác để hiểu và dự đoán sở thích và hành vi của người dùng.
Để lại dấu chân số - người dùng được gì và mất gì
Dấu chân số cung cấp thông tin về hành vi và sở thích của khách hàng, giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về đối tượng mục tiêu của họ. Việc này giúp tạo ra các chiến lược tiếp thị và sản phẩm phù hợp hơn với nhu cầu và mong muốn của khách hàng.
Ngoài ra, dấu chân số cho phép các doanh nghiệp tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa cho khách hàng, từ nội dung đến quảng cáo. Điều này giúp tăng cường sự tương tác và cam kết từ phía khách hàng, đồng nghĩa với việc bạn được phục vụ tốt hơn.
Tuy nhiên, thu thập và sử dụng dấu chân số có thể đặt ra vấn đề về quyền riêng tư của người dùng. Lạm dụng những thông tin cá nhân có thể khiến người dùng đối mặt với nhiều rủi ro và phiền phức không đáng có. Chưa kể, một lỗ hổng bảo mật nhỏ cũng có thể dẫn đến việc tiết lộ thông tin cá nhân của người dùng, gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Kiểm soát dấu chân số trong thời 4.0
Đối với các ứng dụng mạng xã hội, cài đặt mặc định thường là cho phép tất cả các quyền truy cập. Chính vì thế, bạn đừng bỏ qua yêu cầu quyền và bảo mật của các ứng dụng mạng xã hội. Hãy đọc kỹ và chỉ cho phép những quyền bắt buộc để bạn sử dụng tính năng đặc trưng của từng nền tảng.
Đối với website, bạn đừng quên kiểm tra và quản lý các cookie trên trình duyệt web của bạn. Bạn có thể chọn xóa các cookie hoặc thiết lập trình duyệt của mình để từ chối hoặc chặn các cookie từ các trang web cụ thể. Ngoài ra, sử dụng phần mềm bảo mật, trình chặn quảng cáo và các tiện ích mở rộng trình duyệt cũng là một cách bảo vệ dữ liệu và ngăn chặn việc thu thập dấu chân số không hợp lệ.
Như vậy, dấu chân số tuy vô hình nhưng lại gián tiếp phác họa chân dung của bạn trong thời đại 4.0. Càng hiểu rõ cơ chế hoạt động cũng như những rủi ro của công nghệ này, bạn càng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả hơn. Nếu tò mò về những kiến thức thú vị tương tự, bạn đừng quên theo dõi những bài viết tiếp theo tại Watermelon nhé.
